Çalışma planı: Ocak 2007 - Ocak 2010 tarihleri arasında İzmir Şifa Üniversitesi Hastanesi Kalp ve Damar Cerrahisi Kliniği'nde koroner arter endarterektomi ile koroner arter baypas greft (KABG) ameliyatı uygulanmış 3500 ardışık hasta geriye dönük olarak incelendi. Hastalar yalnız KABG uygulananlar (grup 1; n=2688; 1505 erkek, 1183 kadın; ort. yaş 61.0±6.3 yıl; dağılım 42-73 yıl) ve KABG ile birlikte koroner endarterektomi yapılanlar (grup 2; n=812; 544 erkek, 268 kadın; ort. yaş 64.2±8.4 yıl; dağılım 48-75 yıl) olmak üzere iki alt gruba ayrıldı. Her iki gruptaki hastaların %5'ine altıncı ayda ve üçüncü yılda tekrar koroner anjiyografi (KAG) işlemi uygulandı. Gruplar; hastaların ameliyat bulguları ve ameliyat sonrası komplikasyonlar, mevcut risk faktörleri, greftlerin açık kalma oranları ve başlangıç demografik özellikleri açısından karşılaştırıldı.

Bulgular: Ameliyat sonrası dönemde oluşan komplikasyon oranları açısından gruplar arasında istatistiksel olarak anlamlı fark saptanmadı (p>0.05). Altı ay sonraki tekrarlanan KAG değerlendirmesinde greftlerin açıklık oranları grup 1 ve grup 2'de sırasıyla %91.9 ve %92.3 bulundu (p>0.05). Üçüncü yıldaki KAG kontrollerinde ise, açıklık oranları %82 ve %82.6 idi (p>0.05). İnternal torasik arter greftlerinin açıklık oranı, altı ayın sonunda grup 1'de %100 iken, grup 2'de %97.6; üç yılın sonunda ise, sırasıyla %93.3 ve %89.4 olarak tespit edildi.

Sonuç: Endarterektomi KABG ameliyatına ilaveten güvenle uygulanabilir ve özellikle diffüz koroner aterosklerozu olan olgularda, uzun dönem greft açıklık oranlarında herhangi bir olumsuzluğa yol açmaz.