Amaç: R-R interval değişkenliği (RRİD) analizi kalbin otonomik fonksiyonu hakkında bilgi verir. Koroner arter bypass cerrahisi sonrasında RRİD belirgin olarak azalmaktadır. Çalışmamızda, koroner arter bypass cerrahisi uygulanan hastalarda alternatif bir yöntem olarak elektromiyografi (EMG) ile RRİD değerlendirildi.

Çalışma planı: Çalışmaya koroner arter bypass cerrahisi yapılan 19 hasta (6 kadın, 13 erkek; ort. yaş 57.8±10.2) alındı. Tüm hastalarda istirahat ve hiperventilasyon sırasında olmak üzere, ameliyat öncesinde ve ameliyattan bir ve iki ay sonrasında EMG ile RRİD analizi yapıldı.

Bulgular: Ameliyat öncesiyle karşılaştırıldığında, ameliyattan bir ay (R-R, istirahat, p=0.001; R-R, hiperventilasyon, p=0.009) ve iki ay (R-R, istirahat, p=0.001; R-R, hiperventilasyon, p=0.006) sonra istirahat ve hiperventilasyon sırasında elde edilen ortalama RRİD değerleri anlamlı derecede düşük bulundu. Ameliyattan bir ay sonraki ortalama RRİD değerleri, ikinci ay sonundaki değerlerden anlamlı derecede düşük idi (R-R, istirahat, p=0.01; R-R, hiperventilasyon, p=0.001). R-R interval değişkenliği ile yaş, cinsiyet, hipertansiyon, sigara içme, total kolesterol ve trigliserid düzeyleri, beden kütle indeksi; cerrahi, kardiyopulmoner bypass, kros klemp, mekanik ventilasyon ve yoğun bakımda kalma süreleri arasında ilişki görülmedi.

Sonuç: Bulgularımız, koroner arter bypass ameliyatından sonraki ilk iki ayda RRİD değerlerinin anlamlı derecede düştüğünü, ikinci aydaki değerlerde kısmi düzelme meydana geldiğini gösterdi. R-R interval değişkenliğinin EMG ile analizi, koroner arter bypass ameliyatı uygulanan hastalarda zaman kaybına yol açmayan, EMG laboratuvarında kolaylıkla yapılabilen ve kalbin otonomik fonksiyonunu yansıtan bir seçenektir.

Keywords : Aritmi; otonomik sinir sistemi; koroner arter bypass; elektrokardiyografi; elektromiyografi; kalp hızı; nöral iletim; ameliyat sonrası komplikasyon; solunum