Amaç: Alt ekstremite iskemi sonrası reperfüzyon döneminde nötrofil infiltrasyonuna ve serbest oksijen radikallerine bağlı olarak akciğer hasarı oluşmaktadır. Başlıca pineal bezden salgılanan melatonin, çeşitli fizyolojik ve nöroendokrin fonksiyonların düzenlenmesinde rol oynar. Bu çalışmada, deneysel alt ekstremite iskemi-reperfüzyonuna (İ-R) bağlı oluşan akciğer hasarı ve bunları önlemede melatoninin koruyucu etkisi araştırıldı.

Çalışma planı: Çalışmada, 40 adet Yeni Zelanda cinsi beyaz erkek tavşan kullanıldı. Tavşanlar rasgele dört gruba ayrıldı: Grup 1 (sham grubu, n=10), grup 2 (I-R grubu, n=10), grup 3 (preiskemik tedavi grubu, n=10) ve grup 4 (prereperfüzyon tedavi grubu, n=10). Grup 1’de sadece anestezi uygulandı ve 6 saat bekleme sonrası kan ve doku örnekleri alındı. Grup 2, 3 ve 4’de anestezi verildikten sonra iki taraflı arka ekstremite, kalça eklemi hizasından turnike ile sıkıldı. Dört saat iskemi sağlandıktan sonra turnike açıldı ve iki saat reperfüzyon sonrası kan-doku örnekleri alındı. Melatonin, grup 3’te iskemiden ve grup 4’te reperfüzyondan 15 dakika önce 10 mg/kg intraperitoneal yolla verildi. Alınan kan örneklerinde plazma malondialdehit (MDA), akciğer dokusunda ise doku MDA düzeyleri saptandı. Ayrıca akciğerler histopatolojik olarak incelendi.

Bulgular: Doku ve plazma MDA seviyeleri grup 4’te grup 2 ve grup 3’e göre anlamlı derecede daha düşük bulundu (p<0.01). Histopatolojik incelemede reperfüzyondan hemen önce melatonin verilen grupta (grup 4) nötrofil sayısı ile interstisyel ödem ve konjesyonun daha az, alveoller arası septumların daha ince olduğu saptandı (p<0.01).

Sonuç: Reperfüzyondan önce melatonin kullanımı, alt ekstremite geçici iskemi-reperfüzyonuna bağlı akciğerlerde oluşan hasarı azaltmaktadır. Bunu da lipid peroksidasyonunu önleyerek ve nötrofil infiltrasyonunu azaltarak gerçekleştirmektedir.

Anahtar Kelimeler : Akciğer/patoloji; melatonin/tedavide kullanım; reperfüzyon hasarı