- Ana Sayfa
- Makaleler
-
10.5606/tgkdc.dergisi.2011.034
Osmanlı dönemi eserlerinden Alâ'im-i Cerrâhîn ve yazarı bilinmeyen Cerrâhnâme'de dolaşım sistemi
Fehmi S. Katırcıoğlu1, Ahmet Acıduman2, Uygur Er3
1Türkiye Yüksek İhtisas Eğitim ve Araştırma Hastanesi Kalp ve Damar Cerrahisi Kliniği, Ankara
2Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi, Tıp Tarihi ve Etik Anabilim Dalı, Ankara
3Dışkapı Yıldırım Beyazıt Eğitim ve Araştırma Hastanesi, 2. Nöroşirürji Kliniği, Ankara
DOI : 10.5606/tgkdc.dergisi.2011.034
Yazarı bilinmeyen Cerrâhnâme ve Alâ'im-i Cerrâhîn sırasıyla
XV. yüzyılın sonu ile XVI. yüzyılın başında yazılmış
olan Türkçe cerrahnamelerdir. Bu yazıda dolaşım sistemi ile
ilgili bölümleri üzerinde özel olarak durularak, bu cerrahnameler
ve Alâ'im-i Cerrâhîn'in yazarı Cerrah İbrahim tanıtılmaktadır.
Bu çalışma, Alâ'im-i Cerrâhîn'in Süleymaniye
Kütüphanesi, Hekimoğlu Ali Paşa Koleksiyonu, no: 568'deki
ve yazarı bilinmeyen Cerrâhnâme'nin İstanbul Arkeoloji
Müzesi Kütüphanesi, no: 729'daki el yazması nüshalarına
dayandırılmıştır. Alâ'im-i Cerrâhîn'in “cemî'i teşrîhleri
beyân ider” başlıklı 12. bâbının 3., 4., 9. fasıllarında dolaşım
sistemi anatomisi ve fizyolojisi tarif edilmekte ve “tamarları
ve ser-cümle tamarlardan kan almağı beyân ider” başlıklı
13. bâbında ise kan alarak (veneseksiyon) tedavi yapılan
bazı klinik durumlar hakkında bilgiler verilmektedir.
Cerrahnamede Hipokrat, Galen ve İbn Sînâ gibi yazarlardan
bazı alıntılar yapılmıştır. Ancak bazı özgün fikirler de
öne sürülmüştür. Yazarı bilinmeyen Cerrâhnâme'nin ise
“Hareket ider tamarlarda olan cerâhati beyân ider” başlıklı
99. faslı arter yaralanmaları hakkındadır. Eserlerin önemli
özelliklerinden biri de Arapça ve Farsça terimler yerine
Türkçe terimlerin ağırlıklı olarak kullanılmış olmalarıdır.
Türk tıbbı için tarihsel önem taşıyan bu eserlerin tanınması
ve gelecek kuşakların yararlanımına sunulması Türk tıp tarihi
ve anlayışı açısından önemlidir.
Anahtar Kelimeler : Alâ'im-i Cerrâhîn; anatomi; tıp tarihi; cerrah İbrahim; yazarı bilinmeyen Cerrâhnâme
Viewed : 13043
Downloaded : 3726