GİRİŞ

Günümüzde kitlesel ateşli silah yaralanmaları, ülkemizin belli yörelerinde acil cerrahi uygulamalar içinde önemli bir yer tutmakta; bu yaralanmalarda vasküler sorunların ön planda olduğu olgular tedavide öncelikli konumda bulunmaktadır. Yüksek hızlı (high velocity) mermilerle oluşan bu yaralanmalarda vasküler yapılarda gelişen büyük yaralanmalara ek olarak kemik, sinir, kas ve diğer dokularda büyük defektler oluşabilmektedir. Ayrıca kirli-kontamine yaralar söz konusudur.

MATERYAL METOD

Uzun namlulu ağır silah ve parça etkili ateşli silahlar oluşan vasküler lezyonları olan 25 olgunun sunulduğu bu retrospektif çalışmada, bu tür yaralanmalar klinik bulgular ve tedavi yönünden değerlendirilmiştir. Ekim 1992-Haziran 1996 döneminde F.Ü. Tıp Fakültesi acil servise başvuran ve yukarda sözü edilen silahlar yaralanmış 145 olgudan 25’inde toplam 43 vasküler lezyon saptandı (26 arter, 17 ven, 13 arter+ven). 17’si güvenlik görevlisi, 8’i sivil olan yaralıların yaş ortalaması 26.05(16-60) olup, ortalama 4 saat (1-9) sonra hastaneye ulaşmışlardı. Revaskülarizasyon; uygun olanlarda uç-uca anastomoz, diğerlerinde otojen ven greft ile interpozisyon şeklinde yapıldı. Bir olguda zorunlu olarak yapay greft kullanıldı. 15 olguda duruma göre erken veya geç fasiotomi uygulandı. 2 ven ligatüre edilip diğer ven yaralanmaları onarıldı. Bir olguda zorunlu amputasyon uygulanıp, iki olgu kaybedildi.

SONUÇ

Tahrip gücü yüksek ateşli silahlarla oluşan ekstremite damar yaralanmalarında, erken ve etkin ilk yardım, hızlı transport, erken fasiotomi, geniş debritman, hem arter ve hem de vende uygun revaskülarizasyon uygulanması morbidite ve mortalite oranlarını düşürecektir.