Amaç: Bu çalışmanın amacı, ekstremite dislokasyonu ve fraktürü ile komplike olmuş damar yaralanması olan hastalardaki tecrübemizi gözden geçirmekti.

Materyel ve Metod: Bu çalışmaya ekstremite dislokasyonu ve fraktürü ile komplike olmuş damar yaralanması olan, Şubat ile Eylül 1999 tarihleri arasında hastanemize başvuran 20 hasta dahil edildi. Damar yaralanmaları, yaşları 8 ile 47 arasında değişen 16 erkek ve 4 bayan hastanın 9’unda penetran ve 11’inde künt yaralanmaya sekonder oluşan ortopedik yaralanmalar ile birlikteydi. Damar yaralanmaların çoğu (%80) alt ekstermitede lokalizeydi. Yaralanma ile cerrahi arasında geçen süre ortalama 5.8 ± 3.7 saatti. Sadece 2 hastaya preoperatif anjiyografi yapıldı. İki hastada revaskülarizasyon yapılmaksızın primer amputasyon uygulandı. İki alt ekstremitede ise revaskülarizasyon uygulanmasına rağmen biri postoperatif 2. gün diğeri 17. gün olmak üzere sekonder amputasyon uygulandı.

Bulgular: Total olarak 19 arteriyel ve 15 venöz damar rekonstrüksiyonu uygulandı. Damar rekonstrüksiyonu ortopedik stabilizasyon için internal veya eksternal fiksasyon uygulanan 11 hastanın 3’ünde öncelikli olarak yapıldı. Damar rekonstrüksiyonu, subklavyan arter kontüzyonu için 8 mm’lik PTFE greft kullanılan 1 hasta hariç, diğer tüm hastalarda otojen safen veni kullanılarak yapıldı. Alt ekstremitede damar yaralanması bulunan 16 hastanın 4’ünde fasyotomi uygulandı.

Sonuç: Ortopedik fraktür veya dislokasyon ile birlikte major vasküler yaralanma bulguları olan hastalar arteriyografi çekilmeksizin ameliyata alınmalıdır. Ekstremitede aktif kanama ve iskemik bulgular yok ise revaskülarizasyondan önce ilk olarak ortopedik stabilizasyon yapılmalıdır. Fasyotomi iskemi süresi uzun olan hastalarda, venöz rekonstrüksiyon yapılmışsa, geniş yumuşak doku yaralanması varsa veya postoperatif kompartman sendromu gelişmişse yapılmalıdır. Yaralanan ven venöz dönüş için major ve tek ise, venöz rekonstrüksiyon mutlaka yapılmalıdır. Vasküler rekonstrüksiyon için otojenik ven grefti öncelikle kullanılmalıdır.

Anahtar Kelimeler : Vasküler yaralanma, ortopedik fraktür, dislokasyon, ekstremite