Amaç: Serbest olarak kullanılan internal torasik arter (ITA) için klasik olarak tarif edilmiş olan proksimal anastomoz yeri direkt olarak aorta veya aortaya konulan bir perikard yamanın üzeridir. Ancak bunun mümkün olmadığı durumlarda proksimal anastomozu safen ven grefti veya in situ kullanılmış diğer ITA üzerine yapmak gerekebilir. Çalışmamızda proksimal anastomozu safen ven grefti veya in situ ITA üzerine yapılan serbest ITA greftlerinin uzun dönem sonuçları incelenmiştir.

Materyal ve Metod: Proksimal anastomozu in situ ITA (Grup 1) veya safen ven grefti (Grup 2) üzerine yapılmış serbest ITA grefti kullanılan 84 hasta ortalama 38.1 ± 24 ay süreyle takip edildi ve bu hastaların 48 tanesine (%57.15) kontrol anjiyografisi yapılarak serbest ITA greftlerinin proksimal anastomoz yerinin uzun dönem açık kalım oranına etkisi araştırıldı.

Bulgular: Kontrol anjiyografisi yapılan 48 hastanın 18’i Grup 1, 30’u Grup 2 hastası idi. Yapılan anjiyografiler sonucunda Grup 1’de 17 hastanın serbest ITA greftinin açık olduğu (%94.44); Grup 2’de ise 21 hastanın serbest ITA greftinin açık olduğu (%70) saptandı. İstatistiksel olarak gruplar arasında anlamlı bir fark saptanamasa da (p = 0.067), Grup 2 hastalarının serbest ITA greftlerinin anastomoz edildikleri safen ven greftlerinin kendisinde ve serbest ITA greftiyle anastomoz bölgesinde daha fazla probleme rastlanma olasılığı klinik olarak gözlemlendi.

Sonuç: İnternal torasik arter greftinin in situ olarak kullanılamadığı durumlarda uzun dönem sonuçları safen ven greftlerinden daha iyi olan serbest ITA greftlerinin kullanılmasına çalışılmalıdır. Serbest greftin proksimal anastomozunun aort üzerine yapılmasının literatürde verilen sonuçları kabul edilebilir düzeydedir. Bunun mümkün olmadığı durumlarda, istatistiksel bir fark saptayamamakla birlikte, proksimal anastomoz yeri olarak in situ kullanılmış diğer ITA greftinin kullanıldığı olgularda açık kalım oranı daha yüksek bulunmuştur.

Keywords : Serbest internal torasik arter grefti, proksimal anastomoz, safen ven grefti