Methods: Between 2000 and 2003, 398 patients with pediatric cardiac disease were operated in our institute. Although 4500 microbiologic materials were analysed in this period, only 2.2% of all samples were investigated for the diagnosis of fungal infections.
Results: Positive fungal cultures were obtained in 67.3% samples which investigated for the diagnosis of fungal pathogens. All postoperative fungal infections were caused by Candida species. All patients were treated by fluconazole. The mortality rate was 55.5% in patients with fungal infections.
Conclusions: Fungal infections following pediatric cardiac surgery appeared to be more frequent than expected and were associated with high mortality. We conclude that all microbiologic samples should be analysed for fungal infections especially in pediatric groups.
Hastane enfeksiyonları, mortalite ve morbiditesinin yüksekliği nedeniyle tıp tarihinde her zaman önemli rol almıştır. Yenidoğan ve prematüre çocuklar, uzun ve kompleks cerrahi girişimler, yaygın yanık ve ağır travmalar, vücuda yerleştirilen kateter ve yabancı materyaller hastane enfeksiyonlarını kolaylaştıran nedenler olarak belirtilmektedir.[6] Hastane enfeksiyonları arasında mantarlara bağlı enfeksiyonlar sık görülmemekle birlikte son yıllarda oransal olarak bir artış göstermektedir.[7,8] Ülkemizde henüz hastane kaynaklı mantar enfeksiyonlarına ilişkin verileri yansıtacak geniş çaplı araştırmalar yapılmamıştır ve bu konuda yeterli veri bulunmamaktadır.[9]
Bu çalışma pediatrik kalp cerrahisi sonrasında kliniğimizde görülen mantar enfeksiyonlarını analiz etmek amacıyla düzenlenmiştir.
Kliniğimizden Mikrobiyoloji Anabilim Dalına inceleme amacıyla toplam 4500 örnek gönderilmiş olup, bunların sadece 98i için (toplam örnek sayısının %2.2si) mikolojik yönden inceleme istenmişti. Mikolojik inceleme yapılan örneklerin 68inde (%67.3) mantar üremesi saptanmıştı. Mikolojik inceleme amacıyla gönderilen 98 örneğin 14ü (%14.3) doğumsal kalp cerrahisi geçirmiş pediatrik yaş grubuna ait örneklerdi. Mikolojik üreme olan pediatrik olgular retrospektif olarak incelendi.
Mantar sporları çevrede bol miktarda bulunur ve özellikle hastane ortamındaki havada yüksek yoğunluğa ulaşırlar.[10] Hastanede kazanılan ekzojen ve/veya endojen kaynaklı mantar enfeksiyonları özellikle son on yıldır önemli bir morbidite ve mortalite nedeni olmuştur.[11] EPIC (Epidemiology of infection in ICUs) çalışmasında yoğun bakım ünitelerindeki hastaların %17sinde mantar enfeksiyonu gelişmekte ve bunların önemli bir kısmını Candida ve suşları oluşturmaktadır.[12] Yapılan bir çalışmada mikroorganizmaların önem sırasına göre diziliminde mantarlar bakterilerden sonra ikinci sırada yer almakta ve tüm nozokomiyal enfeksiyonların %7sini oluşturmaktadır.[13] Yoğun bakım birimlerinde son yıllarda sistemik mikozların belirgin şekilde arttığı Avrupa ve Kuzey Amerikadaki çalışmalarda, dolaşım sistemi enfeksiyonlarında başta Candidalar olmak üzere mantarların diğer etkenler arasında dördüncü sıraya yükseldiği ve en yüksek mortalite oranına sahip olduğu ifade edilmektedir.[14] Yaklaşık 180 hastanenin katıldığı çok merkezli çalışmada 1980-1990 yılları arasındaki hastane kaynaklı enfeksiyonlar araştırılmıştır. Bu enfeksiyonlar içinde en sık karşılaşılan etkenler arasında altıncı sırada Candida türlerinin yer aldığı bildirilmiştır. C. albicansın tüm candida suşlarının %76sını oluşturduğu, C. tropicalisin %7, C. parapsilosisin %2.5, C. stellatoidea, C. krusei, C. guilliermondii ve C. pseudotropicalisin her birinin %1den daha az oranlarda ve tanımlanamayan Candida türlerinin %13 oranında görüldüğü gözlenmiştir.[11] Özellikle kalp cerrahisi grubunun Candida türlerine bağlı enfeksiyonlar açısından daha yüksek risk altında oldukları belirlenmiştir.[11,15]
Pediatrik grupta 1988-1992 yılları arasındaki dönemde mantar enfeksiyonu oranını araştıran bir çalışmada prematüre bebeklerin %25inde kandidemi saptandığı bildirilmiş, risk faktörlerinin prematürite, kolonizasyon, santral venöz kateter kullanılarak lipid emülsiyonlar içeren besleyici sıvılar verilmesi, geniş spektrumlu antibiyotiklerin kullanılması ve endotrakeal entübasyon olduğu bildirilmiştir.[16] Kalp cerrahisi uygulanmış 311 infantta yapılan bir çalışmada ameliyat sonrası hastane kaynaklı pnömoni gelişen olgularda üretilen patojenlerin içinde Candida albicans %6.3 oranında izole edilmiştir.[17]
Bizim araştırmamız sonucunda elde ettiğimiz değerler yaklaşık olarak literatüre uygun sonuçlardır. Mantar enfeksiyonu kardiyak cerrahi uygulanan çocuk hastalarda görüldüğünde morbidite ve mortalitesi yüksektir. En sık Candida albicans ve diğer Candida türleri enfeksiyona neden olmaktadır.
Her ne kadar gelişen mantar enfeksiyonu sayısı istatistiksel olarak bir anlam ifade etmese de açık kalp ameliyatı uygulanan olgu sayısının kapalı kalp cerrahisi teknikleriyle ameliyat edilen olgu sayısına göre daha fazla olduğu görülmüştür. Buradaki fazla olan sayının açık kalp cerrahisi uygulanan hastalarda hemodinamik stabilizasyonun daha uzun süre sonra sağlanabilmesi nedeniyle uzamış yoğun bakım süresiyle ilintili olabileceğini düşünüyoruz. Tespit edilen beş mortalitenin tek nedeninin mantar enfeksiyonu olduğunu söylemek elbette mümkün değildir. Gelişen enfeksiyon mortalite nedenleri arasında önemli etken olarak görünse de kaybedilen hastaların kardiyak tanıları ve geçirdikleri ameliyatlar dikkate alınmalıdır. Çalışmadan çıkarılan sonuçlar içinde aslında en önemli olanının mantar enfeksiyonu tanısına yönelik gönderilen numune sayısının az olmasına rağmen mantar enfeksiyonu oranındaki yükseklik olduğunu düşünüyoruz. Mantar enfeksiyonlarının pediatrik grupta sanılandan yüksek olduğunu görmekteyiz. Bu nedenle son yıllarda önemi gittikçe artan mantar enfeksiyonlarının klinisyenlerin ön tanıları içinde de aynı öneme sahip olması gerektiği düşüncesindeyiz.