Taburcu olduktan iki ay sonra hasta, her iki kolda radial arter insizyonlarının proksimalinde aniden oluşan, ağrısız, renk ve ısı değişikliği bulunmayan şişlik yakınmasıyla başvurdu. Fizik muayenesinde her iki kolda 5x10 cm boyutlarında yumuşak kıvamlı, pulsatil olmayan ve üfürüm duyulmayan kitle tespit edildi (Şekil 1). Hemogram ve hemostaz testleri normaldi, renkli Doppler ultrasonografik görüntülemede kitlenin hematomla uyumlu olduğu saptandı. Hasta tanı ve tedavi amacıyla ameliyata alındı. Lokal anestezi ile her iki kitle açıldı, bol miktarda hemorajik mayi boşaltıldı, aktif kanama odağı bulunamadı (Şekil 2). Her iki loja dren yerleştirildikten sonra kollar bandajla sarıldı. Hasta üç gün sonra taburcu edildi. Ameliyat sonrası 18. ayda hasta sorunsuz olarak takip edilmektedir.
Cerrahi sonrası geç dönemde ortaya çıkan hematomların nedeni bilinmemekle birlikte, arteriovenöz fistül veya psödoanevrizma gelişmesi, enfeksiyon, inflamasyon, travma ve antikoagülan tedaviler etyolojide rol alabilecek faktörlerdir. Literatürde şu ana kadar radial arter çıkarılmasına bağlı geç dönem hematomu bildirilmemiştir. Bizim olgumuzda hematomun cerrahiden iki ay sonra geç dönemde ortaya çıkması, travma olmadan aniden ve eşzamanlı olarak iki kolda oluşması, olguyu ilginç kılmaktadır. Hastada enfeksiyonu düşündürecek ısı artışı, renk değişikliği bulgularının olmayışı, kitlede pulsasyon ve üfürümün bulunmayışı, hastanın antiagregan dışında hiçbir antikoagülan tedavi almıyor olması ve yapılan ultrasonografik incelemede hematom tespit edilmesi, iki taraflı spontan oluşan hematomun nedenini belirsizleştirmekteydi. Bu nedenle hem tanısal hem de tedavi amaçlı cerrahi müdahale yapılan hastada hematomu aydınlatacak bir kanama odağı, enfeksiyon veya vasküler patoloji tespit edilemedi.
Her ne kadar bu olguda hematomun nedeni aydınlatılamamış olsa da, radial arter çıkarılan kolda sadece erken dönemde değil geç dönemde de spontan olarak hematom gelişebileceği akılda tutulmalıdır.
1) Carpentier A, Guermonprez JL, Deloche A, Frechette C,
DuBost C. The aorta-to-coronary radial artery bypass graft.
A technique avoiding pathological changes in grafts. Ann
Thorac Surg 1973;16:111-21.
2) Tatoulis J, Royse AG, Buxton BF, Fuller JA, Skillington PD,
Goldblatt JC, et al. The radial artery in coronary surgery:
a 5-year experience-clinical and angiographic results. Ann
Thorac Surg 2002;73:143-8.
3) Iacò AL, Teodori G, Di Giammarco G, Di Mauro M, Storto
L, Mazzei V, et al. Radial artery for myocardial revascularization:
long-term clinical and angiographic results. Ann
Thorac Surg 2001;72:464-9.
4) Budillon AM, Nicolini F, Agostinelli A, Beghi C, Pavesi G,
Fragnito C, et al. Complications after radial artery harvesting
for coronary artery bypass grafting: our experience. Surgery 2003;133:283-7.
5) Greene MA, Malias MA. Arm complications after radial
artery procurement for coronary bypass operation. Ann
Thorac Surg 2001;72:126-8.
6) Denton TA, Trento L, Cohen M, Kass RM, Blanche C, Raissi
S, et al. Radial artery harvesting for coronary bypass operations:
neurologic complications and their potential mechanisms.
J Thorac Cardiovasc Surg 2001;121:951-6.
7) Saeed I, Anyanwu AC, Yacoub MH, Amrani M. Subjective
patient outcomes following coronary artery bypass using the
radial artery: results of a cross-sectional survey of harvest
site complications and quality of life. Eur J Cardiothorac
Surg 2001;20:1142-6.
8) Ikizler M, Ozkan S, Dernek S, Ozdemir C, Erdinc OO, Sevin
B, et al. Does radial artery harvesting for coronary revascularization
cause neurological injury in the forearm and hand?
Eur J Cardiothorac Surg 2005;28:420-4.