Methods: Twenty-one hemodialysis-dependent ESRD patients underwent CABS for CAD. The off-pump group consisted of 11 patients (8 males, 3 females; mean age 60±11 years; range 45 to 76 years), and the on-pump group consisted of 10 patients (6 males, 4 females; mean age 62±10 years; range 42 to 74 years). The two groups were compared with respect to preoperative, perioperative, and postoperative data.
Results: The two groups did not differ with respect to demographic characteristics, preoperative risk factors, and laboratory findings (p>0.05). The mean number of anastomoses was 1.7±0.7 in the off-pump group compared to 2.1±0.7 in the on-pump group (p>0.05). The only significant perioperative difference was the operation time, which was shorter in the off-pump group (175±17 min vs 277±56 min; p<0.001). Postoperative drainage and length of intubation time were similar in the two groups, whereas the off-pump group exhibited significantly lower amount of transfusion (p<0.001), shorter intensive care unit stay (p=0.020) and hospitalization (p=0.002). Postoperative morbidity was seen in five patients, including atrial fibrillation in one patient in each group. Early mortality occurred in one patient in the on-pump group.
Conclusion: Both methods of CABS can be employed with low morbidity and mortality rates in hemodialysis-dependent ESRD patients with CAD. However, off-pump CABS can be preferred in appropriate patients due to reduced transfusion need and shorter intensive care unit and hospital stays.
Tek merkezli olarak gerçekleştirilen bu çalışmada, hemodiyalize bağımlı son dönem böbrek yetmezlikli (SDBY) koroner arter hastalarında, en önemli tedavi seçeneklerinden biri olan KABC tiplerinin (konvansiyonel KABC ve atan kalpte KABC) ameliyat sırası verileri ve ameliyat sonrası erken dönem sonuçları karşılaştırıldı. Uygulanan atan kalpte KABC'nin, konvansiyonel yönteme üstünlüğü araştırıldı
Yirmi bir hastanın 11'ine (grup 1; %52.4) atan kalpte, 10'una (grup 2; %47.6) konvansiyonel yöntem ile KABC uygulandı. Birinci grupta 8 erkek, 3 kadın (ort. yaş 60±11; dağılım 45-76), ikinci grupta 6 erkek, 4 kadın (ort. yaş 62±10; dağılım 42-74) vardı. Hastaların demografik, klinik ve laboratuvar verileri Tablo 1'de gösterildi.
Tablo 1: Hastaların ameliyat öncesi demografik, klinik ve laboratuvar verileri
Evre 1 ile 5 arasında bulunup, SDBY tanısı konmuş (GFR>10 ml/dk/1.73 m2) olan hastalar, akut böbrek yetmezliği gelişen hastalar ve ameliyat sonrası dönemde böbrek yetmezliği ortaya çıkan hastalar çalışmaya alınmadı.
Hastalar, serviste yattıkları süre boyunca diyalize girmeleri gereken günlerde hemodiyalize alındı. Cerrahi işlem sırasında uygun sıvı-elektrolit denge ve üre-kreatinin değerlerini sağlamak için, tüm hastalara ameliyattan 12-24 saat önce ek olarak hemodiyaliz uygulandı.
Tüm hastalara ameliyattan 12 saat önce 5-10 mg oral diazepam verildi; ameliyattan 30 dakika önce ameliyathaneye gelmeden 0.3 mgkg-1 midazolam ve 0.5 mg atropin sülfat i.m. uygulanarak premedikasyon yapıldı. Anestezi indüksiyonu standardize edilerek, tüm hastalarda 2 µgrkg-1 fentanil, 3-5 mgkg-1 penthotal sodyum ve nöromusküler blokaj amacıyla böbrekten bağımsız, Hoffman eliminasyonu ile metabolize olan atrakurium 0.5 mgkg-1 kullanıldı. Entübasyon sonrası anestezi idamesinde %50 O2-hava karışımı içinde %1 sevofluran, analjezi amacıyla düşük doz fentanil ve kas gevşetici olarak 30 dakikalık periyodlarla 10 mg atrakurium kullanıldı. Konvansiyonel yöntemle revaskülarize edilen hastalarda, anestezi idamesinde analjezi amacıyla yüksek doz fentanil ve kas gevşetici olarak 30 dakikalık periyodlarla 10 mg atrakurium uygulandı. Atan kalpteki hastaların bazılarında kalp hızı beta-bloker (Beloc amp.) veya kalsiyum kanal blokeri (Diltizem 25 mg amp.) kullanımı ile kontrol altına alındı.
Her iki grupta arteriyel greft olarak sadece sol internal
torasik arter, venöz greft olarak da sadece büyük
safen ven kullanıldı. Atan kalpte cerrahi revaskülarizasyon
uygulanan hastalar, ACT (activated clotting time)
250 saniyenin üzerinde olacak şekilde heparinize edildi
(100-200 İU/kg). Konvansiyonel cerrahi uygulanan
hastalar, ACT 450 saniyenin üzerinde olacak şekilde
heparinize edildi (300-400 İU/kg).
Atan kalpte anastomozu en uygun hale getirmek için
miyokardiyal stabilizasyon amacıyla doku stabilizatör-
Octopus 4 (Medtronic; Minneapolis, USA) kullanıldı.
Posterior duvardaki sirkumfleks arter ve marjinal
dallarının anastomozunda ise, apekse vakum klempi- Starfish (Medtronic, Minneapolis, MN, ABD) konarak
kalbin asılı kalması sağlandı. Posterior duvardaki sirkumfleks
ve marjinal dallarının bu şekilde görüntülenmesi
sağlandıktan sonra, hedef damarlar Octopus
4 yardımıyla sabitlenerek anastomozlar yapıldı. Hiçbir
hastada intrakoroner şant kullanılmadı.
Grup 2: Miyokard korumasında orta derece hipotermi
(28-30 derece), intermitan antegrad ve retrograd ılık
kan kardiyoplejisi tekniği kullanıldı. Kardiyopulmoner
bypass döneminde, 28-30 dereceye kadar hipotermi
sağlandıktan sonra aortik kros klemp konularak, antegrad
ve takiben devamlı retrograd ılık kan kardiyoplejisi
yoluyla kardiyak arrest sağlandı. Kros klemp süresince
devamlı retrograd kan kardiyoplejisi sürdürüldü. İdame
kardiyopleji solüsyonlarındaki K+ miktarı yarıya indirildi.
Distal anastomozlar sonrası aortik kros klemp
kaldırıldı ve proksimal anastomozlar yan klemp eşliğinde
yapıldı. Dolaşımın son evresinde, kardiyopulmoner
bypass (KPB) devresine eklenen hemokonsantrasyon
filtresi ile her hastadan ortalama 1100 ml sıvı çekildi.
İstatistiksel değerlendirme. Hastalarla ilgili ameliyat
öncesi, sırası ve sonrası veriler bir veritabanında
toplandı. Bulguların istatistiksel incelemesi SPSS 10.0
for Windows programı kullanılarak yapıldı. Verilerin
değerlendirilmesinde, nonparametrik değerler için
Mann-Whitney U-testi, gruplardaki cinsiyet, risk faktörü,
morbidite-mortalite v.b için ki-kare testi kullanıldı.
Tanımlayıcı istatistiksel veriler ortalama ± standart
sapma olarak verildi; tüm sonuçlar %95 güven aralığında,
anlamlılık ise p<0.05 düzeyinde değerlendirildi.
Her iki grupta da tüm hastalarda LAD'ye bypass uygulandı. Bypass uygulanan damarlarda, ikinci sırada sağ koroner arter (RCA) yer aldı. Atan kalpte revaskülarizasyon uygulanan grupta biri hariç tüm hastalarda sol internal mammaryan arter (LİMA) grefti kullanıldı ve bu greft LAD revaskülarizasyonu için tercih edildi. Bir hastada tıkanıklık nedeniyle LİMA'dan greft alınamadığından, LAD revaskülarizasyonu için safen ven grefti tercih edildi.
Konvansiyonel yöntem ile revaskülarizasyon yapılan hastalarda da LAD revaskülarizasyonu için LİMA kullanılırken, bu grupta periferik arter hastalığı (sol alt ekstremitede) nedeniyle iki hastada LİMA grefti kullanılmadı.
İkinci grupta bir hastada, koroner arter anastomozları yapıldıktan ve KPB'den çıkıldıktan sonra oluşan ve farmakolojik destek tedavisine yanıt vermeyen hipotansiyon ve bradikardi nedeniyle intraaortik balon pompası desteğine başvuruldu. Ameliyat sırasında kaydedilen veriler karşılaştırıldığında, iki grup arasında sadece ameliyat süreleri açısından anlamlı farklılık saptandı (p<0.001; Tablo 2).
Tablo 2: Hastaların ameliyat sırasındaki verileri
Ameliyat sonrası toplam drenaj miktarı ve entübasyon
süreleri açısından iki grup arasında anlamlı farklılık
saptanmaz iken, atan kalpte revaskülarizasyon uygulanan
hastalarda ameliyat sonrası kan transfüzyon miktarı
(p<0.001), ameliyat sonrası yoğun bakım kalış süresi
(p=0.020) ve hastanede kalış süresi (p=0.002) konvansiyonel
yöntemle revaskülarizasyon uygulanan hastalara göre
anlamlı derecede düşük bulundu (Tablo 3).
Tablo 3: Hastaların ameliyat sonrasındaki verileri, morbidite ve mortalite
Ameliyat sonrasında morbidite beş hastada görüldü
(Tablo 3). En sık rastlanan morbidite atriyal fibrilasyon
idi. Atriyal fibrilasyona giren hastaların tamamı farmakolojik
tedavi ile sinüs ritmine döndü. Nörolojik sistem
ile ilgili komplikasyona, enfeksiyon ve miyokard infarktüsüne
rastlanmadı. Bir olguda erken mortalite görüldü.
Konvansiyonel yöntemle revaskülarizasyon uygulanan
bu hastada ameliyat öncesi solunum fonksiyon testleri
ileri derecede tıkayıcı akciğer hastalığı belirtisi gösteriyordu.
Bu hasta, ameliyat sonrası beşinci günde solunum
yetersizliği (ARDS) nedeniyle kaybedildi (Tablo 3).
İki grup arasında ameliyat sonrası laboratuvar verileri
açısından anlamlı fark yoktu (p>0.05; Tablo 3).
Atan kalpte koroner arter cerrahisinin gelişmesi ve yaygınlaşmasında, geliştirilen araçlarla anastomoz sahasında lokal miyokard stabilizasyonunun sağlanması en önemli rolü oynamıştır.[9,10] Lokal miyokard stabilizatörlerinin kullanıma girmesiyle ivme kazanan atan kalpte koroner arter cerrahisi uygulamaları, seyrek kontrendikasyonlar dışında tüm koroner cerrahisi girişimlerini kapsayan rutin uygulama haline gelmiştir.[9,11] Yapılan bir araştırma, ABD'de 76 hastanede KABG uygulanan olguların %21.6'sının (n=3672) çalışan kalpte yapıldığını göstermektedir.[11]
Hernandez ve ark.[12] tarafından yapılan bir çalışmada konvansiyonel yöntemle ameliyat edilen 6126 hasta ile atan kalpte revaskülarizasyon uygulanan 1741 hasta karşılaştırılmıştır. İki grup arasında hastane mortalitesi ve majör komplikasyon oranları benzer bulunurken, atan kalpte revaskülarizasyon uygulanan grupta intraaortik balon pompa kontrpulzasyonu ihtiyacı ve ameliyat sonrası atriyal fibrilasyon görülme sıklığı anlamlı derecede daha düşük bulunmuştur. Van Dijk ve ark.[13] tarafından yapılan benzer bir çalışmada da toplam entübasyon süreleri ve hastanede kalış süreleri atan kalpte revaskülarizasyon uygulanan hasta grubunda daha kısa saptanmıştır. İşcan ve ark.nın[14] koroner arter cerrahisinin tekrarlandığı 113 hastayı içeren karşılaştırmalı çalışmasında, ameliyat süresinin azalması ve pompanın kanamayı artırıcı etkilerinin ekarte edilmesi ile atan kalp ile revaskülarizasyonda kan transfüzyon gereksiniminin çok azaldığı belirtilmiştir.
Tüm bu çalışmalar, atan kalpte koroner arter revaskülarizasyonu uygulanan olgularda kan transfüzyon ihtiyacının, hastane ve yoğun bakımda kalış süresinin, ameliyat sonrası nörolojik komplikasyon sıklığının, solunum cihazına bağlı kalma süresinin ve morbiditenin azaldığını ortaya koymaktadır. Hastanede yatış ve yoğun bakımda kalış sürelerinin kısalması ayrıca maliyeti de düşürmektedir.
Ömeroğlu ve ark.[15] atan kalpte revaskülarizasyon uyguladıkları hastalardan rastgele seçtikleri 70 hastayı ameliyat sonrası beşinci yılda kontrol anjiyografi ile değerlendirmişler ve greft açık kalım oranlarının konvansiyonel yöntem ile aynı olduğunu göstermişlerdir. Kazaz ve ark.[16] da, atan kalpte koroner arter bypass uygulanmış 136 hastanın ameliyat sonrası ikinci yıldaki kontrol anjiyografilerinde greft açık kalım oranını konvansiyonel yöntem ile aynı bulmuşlardır. Vural ve ark.[17] tarafından yapılan benzer bir çalışmada da atan kalpte ameliyat edilen 265 hastanın ameliyat sonrası beşinci yıldaki kontrol anjiyografileri değerlendirilmiş ve greft açıklığı konvansiyonel yöntem ile benzer bulunmuştur.
Konvansiyonel yöntem ile karşılaştırıldığında, ameliyat sonrası morbidite ve organ disfonksiyonu oranlarının atan kalpte koroner arter bypass işleminde anlamlı derecede düşük olması, bu yöntemin yüksek risk grubundaki hastalarda daha uygun olduğu görüşüne yol açmıştır. Yokoyoma ve ark.[18] 80 yaş ve üzerinde, ejeksiyon fraksiyonu ≤%25, serebrovasküler hastalık veya böbrek yetmezliği öyküsü olan, kronik obstrüktif akciğer hastalarını ve yeniden ameliyat edilecek hastaları yüksek riskli grup olarak kabul etmişlerdir. Konvansiyonel yöntemle ameliyat olması halinde renal fonksiyonlar, solunum fonksiyonları ve nörolojik fonksiyonlar açısından ameliyat sonrası dönemde çeşitli organ disfonksiyonları gelişme olasılığı yüksek olan bu hasta grubunda da atan kalpte revaskülarizasyon yöntemi önemli bir çığır açmıştır.
Koroner arter revaskülarizasyon endikasyonları, kronik böbrek hastalarında da genel yaklaşımdan farklı değildir. Ancak, bu grupta sıklıkla birlikte bulunan diyabet ve sistemik hipertansiyonun kısa ve uzun dönem sonuçlara olan olumsuz etkileri unutulmamalıdır. Ayrıca, enfeksiyon, sepsis, sıvı ve elektrolit dengesizlikleri de mortalite ve morbiditeyi artıran önemli etkenlerdir. Tüm bu nedenlerle gerek perkütan koroner anjiyografi girişimleri, gerekse KABC bu hastalar için yüksek risk taşıyan uygulamalardır.[19]
Yapılan araştırmalar perkütan koroner anjiyografi
işlemlerinden sonra bu olgularda %75 ile %85 oranında
anginanın tekrar ettiğini ve yeniden darlık geliştiğini
göstermektedir.[20] Özellikle, diyalize bağımlı kronik
böbrek hastalarında cerrahi sonuçlar anjiyoplastiye
göre daha üstündür.[21] Bu nedenle, mortalite ve morbidite
normal hastalara göre daha yüksek olsa da, kronik
böbrek hastalarında KAH tedavisinde cerrahi yöntemler
tercih edilmelidir.
Son dönem böbrek yetmezlikli hastalarda trombosit
disfonksiyonu ve koagülasyon defektine bağlı kanama
diyatezi endişe yaratan bir başka sorundur. Özellikle
trombositlerde adhezyon ve agregasyon bozukluğu, faktör
III eksikliği ve hipofibrinojenemi hemostazda güçlük
doğurmaktadır. Süregelen kronik anemi ve kanamaya
eğilim nedeniyle de daha fazla kan transfüzyonu
gerekmekte ve dolayısıyla hastanın volüm ve potasyum
yükü artmaktadır.
Son dönem böbrek yetmezlikli hastalarda, açık
kalp cerrahisi uygulanan diğer hastalara göre ameliyat
sonrası dönemde göğüsten olan drenaj miktarının
önemli ölçüde fazla olması nedeniyle ameliyat sonrası
dönemde verilen kan miktarları da artmaktadır.[22] Ko
ve ark.nın[5] literatür taramasında saptadıkları genel
uygulama, kaybın yerine konması için gereken kan
transfüzyonu için, mediastinal drenaj miktarının belirleyici
olarak kabul edilmesidir. Kronik anemi nedeniyle,
hematokritin başından beri düşük olan başlangıç
değer civarında tutulması ile yetinilmektedir.[20]
Tüm bu dezavantajlar göz önünde bulundurulduğunda,
SDBY'li hastalarda, açık kalp cerrahisi uygulanan
diğer hastalara göre, ameliyat sonrası entübasyon sürelerinin,
yoğun bakım sürelerinin ve toplam hastanede
kalış sürelerinin daha uzun olması beklenmelidir.
Yapılan çalışmalar da bu sonucu desteklemektedir.
Diyalize bağımlı hastalar ile diyalize bağımlı olmayan
hastaların açık kalp cerrahisi sonrası verileri karşılaştırıldığında,
entübasyon süreleri, yoğun bakımda ve toplam
hastanede kalış süreleri diyalize bağımlı olmayan
grupta anlamlı derecede düşük bulunmuştur.[23]
Dewey ve ark.[24] SDBY'li 158 hastanın 59'una
(%37.3) atan kalpte, 99'una da (%62.7) konvansiyonel
yöntem ile revaskülarizasyon uygulamışlardır. İki
grup arasında ameliyat öncesi risk faktörleri açısından
anlamlı fark saptanmazken, KPB kullanımı ameliyat
sonrası erken dönem mortalite gelişimi için ciddi bir
risk faktörü olarak bulunmuştur.
Özellikle KPB gerektiren açık kalp işlemleri, vücudun
sıvı ve elektrolit dengelerinde oldukça yüklü değişikliklere
neden olmaktadır. Normal fonksiyona sahip böbrekler bu
sıvı yükünü dengelerken, renal fonksiyonu bozuk olgularda
sıvı yükü ve elektrolit dengesizliğine karşı ek önlemler
almak gerekmektedir. Ameliyat öncesinde düzenli diyaliz
programlarının uygulanması morbidite ve mortaliteyi
azaltacaktır. Ameliyat öncesi evrede sıvı ve elektrolit
dengesi sağlanmış olan hastalarda açık kalp cerrahisi sırasında
özel bir önlem almaya gerek yoktur.[25]
Açık kalp cerrahisi uygulanacak SDBY'li hastalarda
ameliyat öncesi hazırlık hakkında yerleşmiş bir
uygulama olduğunu söylemek zordur. Birçok merkez
mevcut hemodiyaliz programının aynen devam etmesini
savunurken, bazı gruplar da diyaliz uygulamasının özellikle
kalp yetmezliği ağır olan hastalarda hemodinamik
instabiliteye yol açtığını belirterek, ameliyat öncesi
veno-venöz hemofiltrasyon ya da periton diyalizini
önermektedirler.[6,26]
Sonuç olarak, diyalize bağımlı SDBY'li hastalarda
uygulanan koroner arter revaskülarizasyon tekniklerinin
her ikisinin de morbidite ve mortalitesi iki ana faktöre
bağlıdır. Bunların birincisi hastanın ameliyat sırasındaki
sıvı-elektrolit dengesinin durumu, ikincisi ise
hastada eşlik eden risk faktörlerinin varlığıdır. Ameliyat
öncesindeki doğru diyaliz uygulamaları ile hasta uygun
koşullarda ameliyata hazırlanabilmekte, anüri risk faktörü
olmaktan çıkmaktadır. Bu durumda eşlik eden
risk faktörleri önem kazanmaktadır. Son dönem böbrek
yetmezliği varlığında, atan kalpte revaskülarizasyon
işlemi uygun olgularda öncelikle tercih edilmesi gerekmektedir.
Bu hastalarda uygulanacak başarılı kardiyak
girişim ile semptomlarda düzelme, yaşam kalitesinde
artma sağlanırken, renal transplantasyon şansı elde edilebilmekte;
böylece, yaşam süreleri ve konforları önemli
ölçüde artabilmektedir.
1) Ma KW, Greene EL, Raij L. Cardiovascular risk factors in
chronic renal failure and hemodialysis populations. Am J
Kidney Dis 1992;19:505-13.
2) Comorbid conditions and correlations with mortality risk
among 3.399 incident hemodialysis patients. Am J Kidney
Dis 1992;20(5 Suppl 2):32-8.
3) Venkatesan J, Henrich WL. Anemia, hypertension, and
myocardial dysfunction in end-stage renal disease. Semin
Nephrol 1997;17:257-69.
4) Disney AP. Demography and survival of patients receiving
treatment for chronic renal failure in Australia and New
Zealand: report on dialysis and renal transplantation treatment
from the Australia and New Zealand Dialysis and
Transplant Registry. Am J Kidney Dis 1995;25:165-75.
5) Ko W, Kreiger KH, Isom OW. Cardiopulmonary bypass procedures
in dialysis patients. Ann Thorac Surg 1993;55:677-84.
6) Kaul TK, Fields BL, Reddy MA, Kahn DR. Cardiac operations
in patients with end-stage renal disease. Ann Thorac
Surg 1994;57:691-6.
7) Hennekens CH. Risk factors for coronary heart disease in
women. Cardiol Clin 1998;16:1-8.
8) Sans S, Kesteloot H, Kromhout D. The burden of cardiovascular
diseases mortality in Europe. Task Force of the European Society
of Cardiology on Cardiovascular Mortality and Morbidity
Statistics in Europe. Eur Heart J 1997;18:1231-48.
9) Ener S. Koroner cerrahisinde yeni çağ OPCAB. Uludağ
Üniversitesi deneyimi. In: 6. Ulusal Göğüs Kalp Damar
Cerrahisi Kongresi; 21-25 Ekim 2000; Antalya.
10) Hart JC, Spooner TH, Pym J, Flavin TF, Edgerton JR, Mack
MJ, et al. A review of 1,582 consecutive octopus off-pump
coronary bypass patients. Ann Thorac Surg 2000;70:1017-20.
11) Dewey TM, Mack MJ. Myocardial revascularization without
cardiopulmonary bypass. In: Cohn LH, Edmunds LH
Jr, editors. Cardiac surgery in the adult. 2nd ed. New York:
McGraw-Hill; 2003. p. 609-26.
12) Hernandez F, Cohn WE, Baribeau YR, Tryzelaar JF,
Charlesworth DC, Clough RA, et al. In-hospital outcomes of
off-pump versus on-pump coronary artery bypass procedures: a
multicenter experience. Ann Thorac Surg 2001; 72:1528-33.
13) van Dijk D, Nierich AP, Jansen EW, Nathoe HM, Suyker WJ,
Diephuis JC, et al. Early outcome after off-pump versus onpump
coronary bypass surgery: results from a randomized
study. Circulation 2001;104:1761-6.
14) Iscan HZ, Kandemir O, Gol MK, Saritas A, Tasdemir O.
Coronary reoperations without the use of cardiopulmonary
bypass. Cardiovasc Surg 2003;11:155-8.
15) Omeroglu SN, Kirali K, Güler M, Toker ME, Ipek G, Işik O, et
al. Midterm angiographic assessment of coronary artery bypass
grafting without cardiopulmonary bypass. Ann Thorac Surg
2000;70:844-9.
16) Kazaz H, Ustunsoy H, Celkan MA, Soydinc S, Kayiran C,
Bayar E. Midterm results of off-pump coronary artery bypass
surgery in 136 patients: an angiographic control study. J Card
Surg 2006;21:6-10.
17) Vural KM, Iscan ZH, Kunt A, Sener E, Tasdemir O. Off-pump
coronary artery bypass grafting: long term angiographic
results. J Card Surg 2005;20:153-9.
18) Yokoyama T, Baumgartner FJ, Gheissari A, Capouya ER,
Panagiotides GP, Declusin RJ. Off-pump versus on-pump
coronary bypass in high-risk subgroups. Ann Thorac Surg
2000;70:1546-50.
19) Durmaz I, Yagdi T, Calkavur T, Mahmudov R, Apaydin
AZ, Posacioglu H, et al. Prophylactic dialysis in patients
with renal dysfunction undergoing on-pump coronary artery
bypass surgery. Ann Thorac Surg 2003;75:859-64.
20) Kahn JK, Rutherford BD, McConahay DR, Johnson WL,
Giorgi LV, Hartzler GO. Short- and long-term outcome of
percutaneous transluminal coronary angioplasty in chronic
dialysis patients. Am Heart J 1990;119:484-9.
21) Herzog CA, Ma JZ, Collins AJ. Comparative survival of dialysis
patients in the United States after coronary angioplasty,
coronary artery stenting, and coronary artery bypass surgery
and impact of diabetes. Circulation 2002;106:2207-11.
22) Horst M, Mehlhorn U, Hoerstrup SP, Suedkamp M, de Vivie
ER. Cardiac surgery in patients with end-stage renal disease:
10-year experience. Ann Thorac Surg 2000;69:96-101.
23) Kan CD, Yang YJ. Coronary artery bypass grafting in
patients with dialysis-dependent renal failure. Tex Heart Inst J
2004;31:224-30.
24) Dewey TM, Herbert MA, Prince SL, Robbins CL, Worley
CM, Magee MJ, et al. Does coronary artery bypass graft surgery
improve survival among patients with end-stage renal
disease? Ann Thorac Surg 2006;81:591-8.
Turkish Journal of Thoracic and Cardiovascular Surgery published orginal papers on topics in cardiovascular surgery, cardiovascular anesthesia,cardiology and thoracic surgery. These encompass all relevant clinical, surgical and laboratory specialities, editorials, current and collective reviews, tecnical knowhow papers, case reports, "How to Do It" papers. All copyrights of the articles that published or will be published belongs to Turkish Journal of Thoracic and Cardiovascular Surgery and without permission of editorial board whole articles or any part of articles table pictures and graphics could not be published. Turkish Journal of Thoracic and Cardiovascular Surgery is indexed by Science Citation Index - Expanded (SCIE)
Editor of the Journal of Turkish Thoracic and Cardiovascular Surgery
Ataşehir Mah. Ataşehir Bulvarı 48 Ada Mimoza 2-2 K:2 D:6 Ataşehir - İSTANBUL - TURKEY
Phone: +90 216 456 14 54 | GSM: 0549 456 14 54 | e - Mail : dergi@tkdcd.org
www.tkdcd.org
){kind=link}
){kind=link}
){kind=link}