Kliniğimizde lumbal sempatektomi yapılan hastalıkların çoğunluğunu Trombo anjinitis obliterans ve arterioskleroz obliterans oluşturmaktaydı. Torakal sempatektomi yapılan hastalıkların ise çoğunulğunu Raynoud az bir bölümünü ise kozalji ve hiperhidrozis oluşturmaktaydı.
Yapılan yayınlarda iskemik istirahat ağrısı, kozalji, periferik vazospazm, iskemik ülserler, hiperhidrozisde başarılı sempatektomi sonuçları görülmesine karşın KIli hastalarda aynı başarılı sonuçlar bildirilmemiştir [2,5,6,7]. Distal gangreni olan ve arterial rekonstrüksiyonun mümkün olmadığı birçok hastada sigara bırakıldıktan sonra, lumbal Sempatektominin ayak ve bacağın kurtarılmasında önemli rol oynadığı görülmektedir [4,5,8]. Diyabetli hastalarda ise oto-sempatektomi gelişimi nedeniyle sempatektominin yararları tartışmalıdır [8,9,10].
Servisimizde ekstremitenin ısınmasında, siyanoz ve istirahat ağrılarının azalması ve iskemik ülserlerin iyileşmesinde sempatektominin belirgin yararları olmuştur. Yara yeri enfeksiyonu olan hastalar sınırlı bir yarar görmüşlerdir. Yara yeri iyileşme süresi sigara kullanmaya devam eden hastalarda (ort. 2.2 ay) kullanmayanlara göre (ort. 1-4 ay) daha geç olmuştur. Ayrıca ABKBIte önemli artış iki hasta dışında dikkat çekici düzeyde değildir. Ampute edilen hastalarda dikkat çeken en önemli özellik sigara kullanımının devam etmiş olmasıydı. Diyabetli hastaların ağrı, enfeksiyon ve yara iyileşmesi açısından takiplerinde önemli bir değişiklik gözlenmedi.
Son yıllara kadar preoperatif değerlendirmede sadece hastanın hikayesi, fizik muayene, ABKBI, anjiografi, tomografi gibi tetkiklerden yararlanılmaktaydı [2,5,8]. Ancak 1980li yılların ortasından itibaren sempatik deri yanıtları ile ilgili araştırmalar yapılmaya başlanmış ve elektrodermal aktivitenin bir göstergesi olan sempatik deri yanıtları kaydedilmiştir [9,10,11]. Sempatik deri yanıtları sudomotor aktivitenin değerlendirilmesinde baş vurulabilinecek uygulanması kolay ve güvenilir bir yöntemdir [10,11]. Hastaların preoperatif ve postoperatif sempatik aktivitelerinin değerlendirilmesinde birçok yanılgılar ortaya çıkabilmektedir. Klinik değerlendirmede özellikle nöropati ve diyabet gibi durumlar daha çok yanılgılara neden olabilmektedirler [9,10]. SDY pre- ve postoperatif olarak ekstremitelerin sempatik aktivitelerinin değerlendirilmesinde hata payını azaltan daha objektif ve uygulanması kolay bir yöntemdir [10].
Kliniğimizde bir süreden beri operasyon öncesi ve sonrasında SDYna bakılarak hastalar değerlendirilmeye başlandı. Klinik bulgular, patoloji sonuçları ve SDY arasında belirgin bir uyum gözlendi. Önceden sempatektomi yapılmış yetersiz cerrahi veya rejenerasyon düşünülen hastaların SDYna bakılarak reoperasyona karar verildi. Özellikle operasyondan yarar görmesi tartışma konusu olan hastaların değerlendirilmesinde SDYnin yol gösterici olduğu gözlendi [12].
Son zamanlara kadar torakal sempatektomiler açık yöntemle transaksiller veya supraklaviküler yaklaşımlarla yapılmaktaydı. Artık minimal invaziv bir yöntem olan torakoskopik sempatektomi girişimleri günümüzde yaygın olarak yapılmaktadır [3,7]. Bu yöntemin avantajları arasında iyi bir görüş alanı sağlaması, hastahanede kalma süresinin kısa olması, kozmetik nedenler, postop ağrı ve morbiditenin az olmasıdır. Açık lumbal sempatektomiler basit, güvenli ve mortalitesi düşük operasyonlardır. Günümüzde ise laparoskopik lumbal sempatektomiler gittikçe artan sayıda yapılmaktadır [4]. Ancak bu minimal invaziv girişimin açık yönteme göre daha uzan zaman aldığı ve komplikasyonlarının daha fazla olduğunu savunan yazarlar vardır [5,6,7]. Özellikle son yapılan yayınlarda vaka sayılarının artmasıyla laparoskopik lumbal sempatektomilerin teknik zorlukların aşılması ile avantajlarının ön plana çıktığını gösteren yayınlar mevcuttur [4].
Kliniğimizde tüm sempatektomiler son zamanlara kadar açık cerrahi yöntemlerle yapılmaktaydılar. Özellikle lumbal sempatektomiler için uygulanma kolaylığı, süre kısalığı, mortalitenin olmaması ve morbiditenin düşük olması nedeniyle bu yöntem tarafımızdan tercih edilmektedir. Lumbal Sempatektomilerde tek taraflı lezyonu olan hastalarda, karşı taraftaki sağlam olan sempatik aktivitenin etkilenmemesi için lumbal bölgedeki yoğun sinapslara rağmen unilateral sempatektomiyi tercih ettik. Torakal sempatektomiler rutin olarak video torakoskopik yöntemle yapılmaktadır. Video torakoskopik sempatektominin uygulama kolaylığı, postop dönemde ağrının az olması, rehabilitasyon ve hospitalizasyonun kısa sürmesi tercihimizi bu yönteme yöneltmiştir.